Levenslang leren voor een bloeiende samenleving
Kennis is macht. Sir Francis Bacon, de vader van het wetenschappelijk empirisme, schreef die wijsheid al neer aan het eind van de 16de eeuw. Vandaag klopt de stelling meer dan ooit. In onze moderne, razendsnel veranderende kennissamenleving is levenslang leren cruciaal voor een bloeiende toekomst. Logisch dus dat Flanders Technology & Innovation focust op innovatief onderwijs, STEM-richtingen en educatieve technologie.
De Vlaamse universiteiten presteren uitstekend op de diverse wereldranglijsten die circuleren in de media. Persagentschap Reuters zet de KU Leuven zelfs jaar na jaar op nummer één in zijn ranking van de meest innovatieve universiteiten van Europa. De Vlerick Business School staat met zijn MBA-programma dan weer in de Europese top-25. En de richting Digital Arts & Entertainment aan de Howest-hogeschool in Kortrijk is een begrip in de hele wereld. Het is slechts een losse greep uit de vele adelbrieven.
Anders leren met EdTech Station
En er is meer. Met EdTech Station, gevestigd in de Kortrijkse co-creatiehub Hangar K, wendt Vlaanderen de blik resoluut richting de toekomst. Innovatieve leeromgevingen en leertoepassingen komen hier sinds 2022 tot ontwikkeling. Educatieve technologie of EdTech is dan ook een belangrijke katalysator voor levenslang leren, omdat klassieke onderwijsvormen vaak minder beantwoorden aan de eisen van het snel evoluerende werkveld.
E-learning, game-based learning, micro-learning, virtual learning, digital learning… Om de impact van (bij)scholing te vergroten, moeten al deze mogelijkheden grondig worden verkend. De oprichting van EdTech Station past dan ook helemaal in de plannen voor een hoogtechnologisch en innovatief Vlaanderen.
Onderzoekscentra zijn top
Nieuw is die focus overigens niet. Het onderzoekscentrum imec, in 1984 geboren als kind van de eerste Flanders Technology en de KU Leuven, is intussen volwassen geworden. Bij een bedrijfsbezoek afgelopen zomer in Heverlee noemde Ursula von der Leyen, voorzitster van de Europese Commissie, Imec nog een “onmisbare partner voor de wereldwijde halfgeleiderindustrie” en zelfs “essentieel voor onze economische veiligheid”.
Ook de andere strategische onderzoekscentra die Vlaanderen rijk is – VIB, VITO en Flanders Make – verrichten baanbrekend werk en zijn top in hun domein. Onderzoek en ondernemerschap, ontwikkeling en groei, duurzaamheid en innovatie: ze gaan er hand in hand.
Durven te excelleren
De voorbije eeuw gold Vlaanderen ook als een wereldwijd schoolvoorbeeld voor hoogstaand en democratisch onderwijs. Het was het fundament waarop onze diensteneconomie zich ontwikkelde en onze welvaart opbloeide. Maar de cijfers liegen niet: uit Europees PISA-onderzoek blijkt dat het niveau van ons onderwijs al enkele jaren in dalende lijn zit, zowel qua taal als qua wiskunde en wetenschappen.
“We moeten dat niet dramatiseren, maar wel lessen trekken uit landen die een slechte PISA-score aangrepen om hun onderwijs met succes te hervormen”, zegt voormalig Trends-hoofredacteur Wim Verhoeven. “We moeten weg van de zesjescultuur en opnieuw hardop durven te zeggen dat we streven naar excellentie. Dat kennis ontzettend belangrijk is. Scholieren moeten uitgedaagd worden om te presteren en uit te blinken. Het is hoog tijd dat Vlaanderen die omslag maakt.”
Kiezen voor STEM-onderwijs
Er is dus geen reden om achterover te leunen. Integendeel zelfs, met de vijfde Industriële Revolutie die zich vandaag aandient. Na de automatisering en de digitalisering dienen zich nu robotisering en vooral artificiële intelligentie aan.
Verhoeven: “De urgentie is enorm. Zéker in het licht van de vergrijzing van onze westerse samenlevingen. Innovatie wordt altijd gedreven door de jeugd, door twintigers en dertigers. Een goede scholing en een permanente bijscholing worden voor hen belangrijker dan ooit tevoren. Artificiële intelligentie is een gamechanger en wie die revolutie niet omarmt, zal op termijn een sukkelaar worden in de wereld. Veel jobs zullen verdwijnen, dat staat vast, en tegelijk wordt de nood aan jong vernuft enorm. Het is cruciaal dat we in Vlaanderen inzetten op STEM-onderwijs.”
Inzetten op meisjes
STEM is een parapluterm. De letters staan voor respectievelijk Science, Technology, Engineering en Mathematics. Jongeren warm maken voor wiskundige, wetenschappelijke en exacte studierichtingen wordt dus essentieel. En er is jeugdig potentieel, zoals het succes van Technopolis, Nerdland Festival of lesprogramma’s als Codefever of Coder Dojo aantonen.
Wim Verhoeven: “De grootste uitdaging bestaat erin dat we meer meisjes enthousiast kunnen maken voor STEM-opleidingen. Maar tegelijk ligt daar ook onze grootste kans. Als meer vrouwen hun weg vinden in technologische en innovatieve richtingen, zal dat andere vrouwen aantrekken. De sector is vandaag veel te mannelijk, er is nood aan vrouwelijke rolmodellen.” Waarmee meteen ook het punt gemaakt is waar de succesvolle IT-onderneemster Dewi Van de Vyver op hamert.
De leeslijst van... Dewi Van De Vyver | FTI
Levenslang én duaal leren
En dan is er nog de omslag die we moeten maken naar hoé we leren, niet alleen wát we leren. En daar heeft Sam Bambust van Cronos duidelijke ideeën over. “De wereld verandert zo snel dat het onmogelijk is om een carrière lang te teren op de kennis die je verwerft van de kleuterklas tot aan de universiteit of hogeschool. Dat model is te statisch, terwijl we dynamiek nodig hebben. Kennis is máár kennis, we moeten tegelijk ook ondernemerschap en soft skills stimuleren in ons onderwijs.”
“De gemiddelde leeftijd van de ruim 9.000 medewerkers bij Cronos is dertig jaar en we werven jaarlijks honderden schoolverlaters aan, maar we merken dat we hen nog té veel zelf moeten opleiden op de werkvloer. Om in te spelen op nieuwe evoluties moeten bachelor- en masteropleidingen sneller ontwikkeld en bijgestuurd worden. Ook de aanlooptijd voor nieuwe studieprogramma’s is te lang. En er moeten opleidingen komen die misschien slechts drie of zes maanden in beslag nemen maar wel beantwoorden aan een reële behoefte. Digitalisering en education technology laten perfect toe om hybride leervormen te ontwikkelen: deels online, deels in de praktijk. Het is een kwestie van goede, aangepaste content maken voor de digitale platformen.”
Het potentieel is er
Mogelijkheden genoeg dus als het over onderwijs en education technology gaat. Uitdagingen evenzeer. Maar het potentieel in Vlaanderen is er, van scholen tot universiteiten, kenniscentra en bedrijven. Meer dan ooit is het onze brainpower die het verschil zal maken.